Van bloedinzameling tot levering van bloed in het ziekenhuis: de logistiek achter Rode Kruis-Vlaanderen

Heb jij al eens bloed gegeven bij een mobiele inzameling of in een donorcentrum van het Rode Kruis? Misschien vraag je je dan af wat er daarna met je bloed gebeurt. Om dat te weten te komen, organiseerde Voka Kamer van Koophandel Mechelen-Kempen een rondleiding achter de schermen in het Sango-gebouw van Rode Kruis-Vlaanderen in Mechelen. En wij waren erbij!

Het Rode Kruis kennen we natuurlijk vooral van de bloedinzamelingen die ze dagelijks doen over heel Vlaanderen. En van de stickerverkoop en eerstehulpposten op evenementen en festivals. Daarnaast zijn ze vooral bezig met internationale noodhulp bij rampen en het geven van eerstehulpopleidingen, met meer dan 13.000 vrijwilligers en 1.241 vaste medewerkers.

Voor zijn bloedinzamelingen heeft Rode Kruis-Vlaanderen 11 vaste donorcentra en 700 mobiele locaties, verspreid over heel Vlaanderen. Het beschikt over twee productie- en distributiecentra (Mechelen en Gent) en vijf activiteitencentra en laboratoria voor klinische biologie.

Geen evidente logistiek

De logistieke keten van de bloedinzameling is niet evident. Om te beginnen moet het Rode Kruis voor het aanbod aan bloed rekenen op de goodwill van vrijwillige en onbezoldigde donoren. Het bloed dat ze doneren moet bovendien 100% in orde zijn. Er zijn met het oog op de veiligheid voor de patiënt verschillende regels voor wie bloed wil geven: je moet minstens 18 jaar zijn, je mag maximum vier keer per jaar bloed geven, en er zijn nog verschillende andere voorwaarden waardoor je soms even moet wachten voor je mag doneren: na een buitenlandse reis bijvoorbeeld, tijdens je zwangerschap, wanneer je in de voorbije 4 maanden een nieuwe seksuele partner had… Wil je weten of je wel of geen bloed mag geven? Doe dan vooraf de donorzelftest op www.rodekruis.be/donorzelftest.

Daarnaast is ook het eindproduct een onbekende variabele. Het is immers moeilijk op voorhand in te schatten hoeveel en welk type bloed er in welk ziekenhuis juist nodig is. En toch… We hebben allemaal een kans van 70% dat we ooit in ons leven bloed nodig hebben. En maar 3% van ons geeft bloed. Een hele logistieke challenge, dus!

Elke dag op 23 locaties

“Maar de belangrijkste shift is er gekomen bij de planning van onze distributieketen. Voor plasma vertrekken we tegenwoordig vanuit de doelstelling die de overheid ons oplegt in het aantal liters bloed dat we moeten voorzien. Dat rekenen we om naar het eindproduct, en dan plannen en berekenen we hoeveel bloed we juist moeten inzamelen op jaarbasis. Om het resultaat te halen, kan je tegenwoordig elke dag op 23 verschillende locaties bloed gaan geven. Vorig jaar waren er zo 381.000 geslaagde bloeddonaties”, aldus Dominiek Vanaudenaerde, manager operations & systems support bij Rode Kruis Vlaanderen.

Verschillende bewaringsdata

“Dat klinkt eenvoudiger dan het is. Je moet bijvoorbeeld 8 verschillende bloedgroepen runnen. En elk type (bloed, plasma en bloedplaatjes) heeft een verschillende bewaringsdatum en -temperatuur. Rode bloedcellen kunnen maximaal 42 dagen worden bewaard tussen 2 en 6° C. Plasma moet meteen worden ingevroren tot -30° C en kan maximaal 1 jaar bewaard worden bij minder dan -25° C. Bloedplaatjes zijn slechts vijf dagen houdbaar op 22° en moeten voortdurend in beweging blijven. Daarvoor hebben we een speciaal toestel”, vertelt Dominiek.

Vooral bij de bloedplaatjes brengt dat een grote uitdaging met zich mee. Die kennen immers geen weekend. De bloedplaatjes die op donderdag worden verzameld, moeten sowieso op dinsdag gebruikt worden. Elke zondag om 14u is de meest voorkomende standstill van de voorraadbewegingen. Dan wordt er gekeken wat de bloedvoorraad is, hoe lang ze nog houdbaar zijn, en worden voorspellingen gedaan voor eventuele tekorten binnen vier weken. Op maandag wordt dan een actielijst voor de komende week opgesteld.

Nieuwe manier van transport sinds 2018

Hoe het bloed dan in het ziekenhuis geraakt? Elk ziekenhuis heeft een login voor ROOS: het Red cross Online Ordering System. Hier krijgen ziekenhuizen besteladvies, kunnen ze hun ideale en minimale voorraad aangeven en bestellingen plaatsen.

Voor het transport wordt sinds 2018 gebruik gemaakt van Inter Healthcare Transport, een samenwerking tussen UZ Leuven, UZ Gent en Rode Kruis-Vlaanderen. Met deze samenwerking wordt het transport gecentraliseerd, wat zorgt voor meer efficiëntie, een betere kwaliteit en een reductie van de kosten. Ziekenhuizen kunnen standaard elke dag bevoorraad worden via een vast routeschema. Er is ook een 24/7 dienst voor dringende leveringen. In 2018 werden zo 645.000 veilige bloedproducten geleverd aan ziekenhuizen in Vlaanderen en Brussel.

Een hele prestatie, als je het ons vraagt. Maar dat kan niet zonder de talrijke vrijwilligers, vaste medewerkers en vooral donoren. Wil je zelf eens bloed doneren? Surf dan naar www.rodekruis.be/bloed en schrijf je in!